Қазақтың Ғ.Мүсірепов атындағы мемлекеттік академиялық Балалар мен жасөспірімдер театры жетпісінші мерейтойлық маусымын қос бірдей премьерамен ашты. Балаларға арналған «Алтын мүйізді киік» (режиссері Еркін Әбдірешов), Қазақ хандығының 550 жылдығына арналған Мұқағали Мақатаев поэмасының желісі бойынша «Райымбек! Райымбек!» поэтикалық тарихи драмасы (режиссері және инсценировкасын жасаған – Мұрат Ахманов) жетпісінші маусымның жаңалығы.
Мерейтойлық маусымын үлкен дайындықпен бастаған театр биыл «АССИТЕЖ» дүниежүзілік ассоциациясының Қазақстандағы орталығы болып жарияланды. Баспасөз мәслихатында ұжым директоры Сәбит Әбдіхалықов жетпіс жылдыққа байланысты жеті шара дайындалып жатқанын хабардар етті. Журналистерге берген сұхбатында театр басшысы қос премьераның не үшін таңдап алынғанын, театрдың биылғы жоспар-
лары туралы ой-пікірін ортаға салды. «70-ші мерейтойлық маусымды қос премьерамен ашып отырмыз. Біздің басты көрерменіміз – балалар. Жеткіншектер үшін халық ертегісінің ізімен «Алтын мүйізді киік» спектаклін қойдық. Маусымды Мұқағали Мақатаевтың «Райымбек! Райымбек!» тарихи дастанымен ашуымыздың да өз мәнісі бар. Биыл Қазақ хандығының 550 жылдығы. Сол айтулы мерекеге театр ұжымы қосқан үлес ретінде, әрі тарихымызды тани түсу үшін, жастарға патриоттық тәрбиені сіңіру мақсатында осы қойылымды таңдап алдық. 13 жасында өз атын өзі ұрандап, 17 жасында қол бастаған Райымбек бабамыздың бейнесін жас ұрпаққа көрсетпекке ұмтылдық. Ендігі жерде қазақ топырағынан нәр алған оғландарымыздың, тұлғаларымыздың жастық шағын насихаттауды мақсат етпекпіз. Театрдың жетпіс жылдық мерейтойы аясында «Мұхтар Әуезов театры – төркінде» деген атпен әкемтеатр біздің сахнада бір-екі спектаклін қоятын болады. Наурыз айында «Алтын сақа» атты балаларға арналған спектакльдердің республикалық бірінші фестивалін ұйымдастыру жоспарда бар.
Мерейтойлық маусымды Ғ.Мүсірепов шығармасымен неге ашпады деген сұрақтың қойылуы да көңілге қонымды. Жыл бойы жетпіс жылдықтың құрметіне түрлі шаралар өтеді, ал 2016 жылдың мамыр айында 70 жылдықты ресми түрде мерекелейміз. Сол кезге Ғ.Мүсіреповтің «Қыз Жібек» спектаклін арнайы дайындаймыз», – деді театр директоры.
Театрдың әдебиет бөлімінің меңгерушісі, «Алаш» әдеби сыйлығының иегері, ақын Бақыт Беделхан журналистерге берген сұхбатында бүгінгі таңда жас драматургтерді тәрбиелеу мен дайындау ісінің қиындығы туралы айтты: «Театрдың жетпіс жылдық мерейтойына байланысты арнайы альбом шығару, деректі фильм түсіру жұмыстарын қолға алып жатырмыз. Әрі 20-30 жас аралығындағы жас драматургтердің үйірмесін ашу да ойда бар. Осы күні драматург жоқ деп жүрміз ғой, керісінше, бізде драматург көп, олар тек ескі сарынмен жазады. Біз ашқан үйірмеде драматургияда өзін сынап көргісі келетін жас қаламгерлер драматургияның заңдылықтарын сахнада жүріп үйренеді, түрлі репитицияларға қатысып, драматургиялық дүниелердің қалай жасалатынын көзбен көреді».
Жаңа маусымның премьерасы Мұқағали ақынның ел тарихын, батырлық шежіресін жырмен суреттеген шығармасымен ашылды. Біздің ұққанымыз – «қазақ қанын сылқитып» жатқан далада, қай заман болсын, қай дәуірді бастан өткермейік, өз «Ақтабан шұбырындысы», өз зұлматы бар екен. Актерлер би тілімен, көлеңкелі театрмен, әнмен, қимылмен – әр замандарда өз мансабы мен лауазымы үшін бұрынғының жолын ұстанғансып, тыныштықты ту етіп көтергенсіп, тек қана қарақан басының қамын ғана ойлап қалған бишікештердің мысықтілеуі мен ел басына күн туғанда жауға қарсы ұрандап шабар ұланның асқақ арманын көрсетіп берді. Қойылым туралы болашақта кеңінен жазыла жатар, біз өз кезегімізде қойылымды сахналауға атсалысқан мамандардың пікірін қысқаша бергенді жөн санадық.
Дариға ТҰРАНҚҰЛОВА,
Т.Жүргенов атындағы Қазақ Ұлттық Өнер академиясы
Сахна тілі кафедрасының меңгерушісі, академик:
– Соңғы кезде актерлер қауымының сөзді даңғырлатып айтып шығып, ол сөздің әуеніне, әуезіне, ырғағына көңіл бөлмей кеткені рас. Қазақ хандығының 550 жылдығына байланысты театрдың директоры Сәбит Әбдіхалықов пен көркемдік режиссер Мұрат Ахманов «Райымбек, Райымбектің» сөзін дұрыстап шығаруға көмек берсеңіз деп қолқа салды. Өзім сахна тілінің айналасында 45 жыл еңбек етіп келем, әсіресе, актерлердің тілімен жұмыс жасау маған өте қызық және өте қиын. Қиын болатыны – өзі пісіп, өзі есейіп, аяғынан тік тұрып кеткен адамдарға қайтадан сөз сөйлеуді үйретудің машақаты көп. Кез келген актер сенің сыныңды қабылдай бермеуі мүмкін. Қойылым алдында «Райымбек! Райымбек!» тарихи дастанына үлкен талдау жасалды, шығарма туралы келелі әңгіме қозғалды. Кейбір актерлермен жеке, кейбірімен сахналық қойылымда жұмыс жасап, айтылған сөз халыққа түсінікті өлең-жыр, ақ өлең тілімен жетуі үшін барынша тер төктім. Актерлермен тіл табыстық деп ойлаймын. Көпшілік сахнасындағы сөздерді, жеке сөздерді жасаған кезде әр сөзге өзіндік характерін беруге тырыстым. Поэтикалық драманың өз стилі, өз бағыты бар. Режиссердің қойған бағытымен, мизансценасына қарай сөздерді тірілтіп беріп отырдым. Сөздің астары, оның астарындағы мағына бар. Соны халыққа жеткізуге тырыстық. Өз басым жалған сөйлеген актерді жек көрем. Ұққанымыз, поэтикалық поэзия түрінде жазылған қойылымдарды халық тыңдайды екен. Қазақ өзі өлеңге жақын халық қой. Бүгінгі қойылым, әсіресе, жастарға керек дүние. 13-тен кейін 18 жасқа ержеткен өреннің бойындағы батылдық біздің жастарға уағыздайтын ең қажет мінез. Соғыс болмай-ақ қойсын, бірақ батыл жүректі, арлы бабаларының жас күніндегі бейнесін жеткіншектер көруі, білуі тиіс. Дәл осы уақытта бұл қойылым нағыз керек дүние деп есептеймін.
Мұрат АХМАНОВ,
театрдың көркемдік жетекшісі:
– Ата-баба дәстүрін ұстанғансып, тағынан айрылып қалмауды көксейтін мінез қазақта бұрын да болған, қазір де бар. Қай заманда да ата дәстүрін жамылғансып, бірақ өз қамын ғана күйттейтін, ел тыныштығын ойлағансып, өз байлығын, не мансабын көксейтіндер өмір кешкен. Мейлі, қандай тарихи маңызды шығарма болсын, бүгінмен үндеспесе, оның халыққа қажеті шамалы. Ал Мұқағалидың бұл шығармасынан қазақ басынан мәңгілік арылмаған зарды байқайсыз. Мұқағали дастанында жырлаған зар Кеңестік дәуірде де қазақтың басында шырқ үйіріліп тұрған еді. Қойылымдағы көріністердің көбі қызыл матаның астында өтуі керек болды. Оның бір себебі – қанға бөккен қазақ даласы «Ақтабан шұбырынды» жылы да, одан бергі кеңестік кезде де бейнеттен арылмағанын көрсету еді. Халық өз басына түскен зауалдың зауал екенін аңдамай да қалып жатқан шығар. Есіңізде болса, қойылымда бірінші рет атом бомбасы жарылған тұста сахнадағы кейіпкерлер қуанып жүреді. Иә, атом бомбасы жарылғанда біз шаттандық. «Біз мықтымыз» деп атойладық. Ал оның зардабын қазір көзбен көріп отырған жоқпыз ба? Біз «Райымбек! Райымбек!» арқылы өткен ғасырдағы ұлы шайқастарды ғана емес, әр замандарда қазақ басынан арылмаған «Ақтабан шұбырындыны» көрсеткіміз келді. Ондай қауіптің барын бүгін де ескеруіміз керек.
Ақпарат көзі: http://www.writers.kz/journals/?ID=10&NUM=386&CURENT=&ARTICLE=10322